Goed, statiegeld op drankverpakkingen is natuurlijk verre van nieuw. Het nieuwe is dat vanaf april 2023 ook statiegeld op blikjes wordt gerekend. Eerder waren de plastic flesjes al aan de beurt. De statiegeldsystemen draaien bijna overuren. Maar wist je dat deze systemen al meer dan eeuw bestaan? Weliswaar is een andere vorm, maar toch. In dit artikel duiken we in de historie van statiegeldsystemen, ook wel DRS genoemd.
Van niks naar 370 miljoen mensen
Waar er heel vroeger niemand überhaupt van statiegeld had gehoord, hebben tegenwoordig naar schatting 370 miljoen mensen toegang tot een flessenautomaat. Steeds meer landen proberen door middel van wetgeving vervuiling van plastic en zwerfvuil tegen te gaan. Statiegeldautomaten spelen daar een belangrijke rol in.
Vroeger bestonden deze automaten dus nog niet. Eind achttiende eeuw was er van plastic drankverpakkingen zelfs nog geen sprake. Frisdrank en bier werden verkocht in glazen flessen, of kruiken, waar jenever nog weleens in zit. Deze verpakkingen waren te kostbaar om weg te gooien. Ze werden gezien als eigendom van de leverancier en moesten worden geretourneerd. Daar stond ook geen vergoeding tegenover. Dit werd ‘gewoon’ gedaan.
Groeiende markten
In de decennia die volgden veranderde er iets belangrijks. Producenten kregen te maken met afnemende rendementen. Ze moesten iets doen om er zeker van te zijn dat ze hun verpakkingen terugkregen. Dit stond aan de wieg van statiegeldsystemen. Er was nog niks wettelijk vastgelegd. Verpakking retourneren was een zogenoemd vrijwillig programma.
Dat veranderde rond 1900. Toen bracht de eerste producent vooraf statiegeld in rekening. Rond 1920 werden statiegeldsystemen voor flessen gemeengoed. Het duurde vervolgens nog 50 jaar voordat de plastic flessen in de handel kwamen, wat later gevolgd door PET, wat nu de norm is voor koolzuurhoudende dranken. De populariteit van PET-flessen voor eenmalig gebruik en drankblikjes groeide snel, deels vanwege goede marketing. Voor producenten waren PET-flessen veel goedkoper.
Het keerpunt
De kentering is gekomen toen bleek dat het voor gemeenten lastig is om de afvalstroom te verwerken. Wolfgang Ringel van TOMRA, wereldwijd marktleider op het gebied van statiegeldmachines, legt uit: “Ineens moesten ze uitzoeken hoe ze in hemelsnaam met die toestroom van drankverpakkingen om zouden gaan, maar gemeenten hadden de mogelijkheden niet.”
Dit heeft aan de wieg gestaan van het scheiden van afval en recyclen van drankverpakkingen. Canada en de Verenigde Staten liepen en lopen qua recyclen en scheiden voorop. Inmiddels zijn er in veel landen wetten op het gebied van recyclen van drankverpakkingen.
De toekomst
Hoe het in de toekomst gaat met het inleveren van drankverpakkingen, is nog een beetje koffiedik kijken. Op termijn zal vermoedelijk al het plastic uit de handel gaan. Van iedereen, consument en producent, wordt verwacht bewust met afval om te gaan. Zo helpt iedereen de natuur een handje.
